Na czym polega psychoterapia psychodynamiczna?
Nurt psychodynamiczny wywodzi się z psychoanalizy wprowadzonej do gabinetów przez Zygmunta Freuda. Opiera się na przekonaniu o istnieniu nieuświadomionych, wewnętrznych konfliktów, które klient ze wsparciem psychoterapeuty stara się zrozumieć. Terapia psychodynamiczna szczególny nacisk kładzie na relację terapeutyczną, podczas której zachodzą procesy uświadamiające pacjenta o naturze jego problemów, a nieświadome staje się świadomym.
Rozumienie nieświadomości w nurcie psychodynamicznym
Problemy i zaburzenia psychiczne w ujęciu psychodynamicznym pojawiają się, gdy różne części naszej osobowości posiadają sprzeczne potrzeby, a konflikt ten nie dociera do naszej świadomości. Nieświadome popędy są blokowane przez swego rodzaju psychicznego strażnika (superego) i choć nie zdajemy sobie z nich sprawy, dają o sobie znać w postaci objawów nerwicowych. W wielu przypadkach już samo uświadomienie sobie swoich potrzeb daje pacjentowi znaczącą ulgę w jego dolegliwościach. Umożliwia to na przykład znalezienie innego sposobu, by zniwelować wewnętrzne konflikty.
Pojęcie wglądu w psychoterapii
Terminem “wgląd” określa się stopień, w jakim pacjent rozumie własną psyche wraz ze swoimi problemami, zaburzeniami czy też chorobą. Wgląd wymaga umiejętności rozpoznania przyczyn i następstw swoich problemów oraz zdolności wskazania zależności między doświadczeniami z przeszłości, a obecną sytuacją osobistą. Dzięki niemu jesteśmy w stanie zrozumieć nasze wewnętrzne, nieuświadomione do tej pory konflikty. Powodzenie terapii psychodynamicznej zależy w dużej mierze od zdolności pacjenta do wglądu. Nie oznacza to jednak, że brakuje metod pracy z klientami, którzy tej umiejętności nie opanowali w wystarczającym stopniu.
Zjawisko przeniesienia w relacji terapeutycznej
Praca w nurcie psychodynamicznym opiera się na przekonaniu, że prędzej czy później problemy, z jakimi boryka się klient w codziennym życiu, pojawią się także w relacji z terapeutą. Zjawisko to Freud określił mianem przymusu powtarzania. Podczas sesji terapeutycznych klient w sposób często nie do końca świadomy znajduje w osobie terapeuty odbicia osób dla niego znaczących – rodziców, partnerów czy znajomych. W pewien sposób przenosi relacje ze świata zewnętrznego i nakłada je na relacje z psychoterapeutą, dzięki czemu oboje mają do nich dostęp w czasie rzeczywistym. Mogą wspólnie doświadczyć tych problemów, omówić je i znaleźć na nie remedium.
Wady i zalety podejścia psychodynamicznego
Praca w nurcie psychodynamicznym wymaga czasu i jest to najczęściej przytaczany zarzut względem tego podejścia. Z drugiej jednak strony jest to również zaleta tego podejścia, ponieważ aby zaszły trwałe zmiany w naszej strukturze osobowości potrzeba często poczucia bezpieczeństwa i czasu, jaki daje długoterminowa psychoterapia. Osobom oczekującym szybszych efektów, ale też gotowym na szybszą konfrontację z własnymi mechanizmami obronnymi, poleca się intensywną krótkoterminową psychoterapię dynamiczną (ISTDP).
Po drugie, wartościowa praca podczas terapii psychodynamicznej wymaga chęci do poznania siebie i zdolności do wglądu. Nie wszyscy jednak są zainteresowani pogłębianiem wiedzy o sobie, oczekują raczej szybkich efektów, np. ustąpienia objawów. W takich sytuacjach być może skuteczniejsza będzie praca w systemie behawioralno-poznawczym.
Z drugiej strony psychoterapia psychodynamiczna zapewnia odpowiedni balans między naciskiem kładzionym na wgląd i relację terapeutyczną. Dzięki temu jest mniej wymagająca dla pacjenta niż terapia psychoanalityczna, szybciej daje efekty i łatwiej udokumentować jej skuteczność.
Metody pracy w tym ujęciu można stosować zapewniając zarówno zdolność do eksploracji psychiki klienta, jak i wsparcie w jego problemach, gdy tego potrzebuje. Ta elastyczność zapewnia szerokie spektrum zastosowania i między innymi temu nurt zawdzięcza tak wysoką popularność.
Autor: Piotr Ciesielski
