Psychologiczne wyjaśnienie poczucia chronicznego zmęczenia
Jak często czujesz się zmęczony(-a), choć wydaje Ci się, że nie robiłeś(-łaś) nic szczególnie wykańczającego? Jak bardzo męczy Cię przebywanie wśród ludzi, nie tylko podczas pracy, ale także w kontaktach towarzyskich? Czy cierpisz na bóle głowy, stawów lub czujesz napięcia mięśniowe?
Tak długo, jak ukrywasz sam przed sobą swoje sekrety
i unikasz wiedzy, tak długo prowadzisz sam ze sobą wojnę…
Jedynym rozwiązaniem jest pozwolić sobie
na dowiedzenie się tego, co już wiesz.
To wymaga wielkiej odwagi.
~ Bessel van der Kolk ~
Jeśli odpowiedziałeś(-łaś) twierdząco na powyższe pytania, możesz cierpieć na zespół chronicznego zmęczenia. Być może jednak energia, której Ci brakuje wykorzystywana jest do wewnętrznej walki w Twojej nieświadomości. Zanim jednak przyjmiesz próby psychologicznego wyjaśnienia Twojego zmęczenia, konieczne będzie wykluczenie przyczyn fizjologicznych.
Zmęczenie organizmu może być wywołane rozmaitymi chorobami, od anemii i niedoczynności tarczycy, przez boreliozę i mononukleozę po nowotwory i stwardnienie rozsiane. Objawów chronicznego zmęczenia nie należy lekceważyć, konieczne będzie przeprowadzenie badań. Jeśli jednak ich wyniki nie pozwalają na postawienie sensownej diagnozy, możesz rozważyć próby wyjaśnienia Twojego stanu odwołujące się do tradycji psychoanalitycznych w psychoterapii.
Zakładają one istnienie nieświadomych procesów, w których nasze potrzeby ścierają się z ograniczeniami nałożonymi na nas w procesie socjalizacji – normami, nakazami i zakazami. Wewnętrzna walka może u niektórych ludzi przyjmować szczególnie intensywną postać, która wymaga ogromnych zasobów sił życiowych, co sprawia, że tych ostatnich zaczyna brakować do… po prostu życia.
Szczególnie wiele energii nieświadome procesy zużywają do utrzymywania niektórych treści właśnie poza zasięgiem świadomości. Upraszczając, oznacza to, że część Twojego umysłu pracuje bardzo intensywnie nad tym, byś… nie myślał(a) o konkretnych rzeczach. Są to zwykle treści, które są w jakimś sensie bardzo trudne dla danej osoby (nazywa się je zagrażającymi dla ego). Jeśli więc Twój mózg wykonuje ciągłą pracę nad utrzymywaniem myśli w nieświadomości, zużywa energię, którą mógłby przeznaczyć w innym celu. Stąd też może brać się poczucie ciągłego zmęczenia.
W jaki sposób można pomóc takiemu pacjentowi?
Odpowiedź na to pytanie jest prosta, bywa jednak dużo trudniejsza w realizacji. Otóż wystarczy pomócuświadomić takiej osobie treść tej walki, jaka toczy się w jej nieświadomości. Zwykle okazuje się, że treści, które wydawały się “zagrażające dla ego”, wcale nie są aż tak trudne do zniesienia. Jeśli zaś nawet są, to w procesie towarzyszenia w dopuszczaniu ich do świadomości dobra relacja terapeutyczna zazwyczaj pozwala sobie z tym poradzić. Co ważniejsze jednak, objawy chronicznego zmęczenia często ustają. Zasoby energetyczne, wykorzystywane wcześniej do utrzymywania pewnych myśli poza zasięgiem świadomości, zostają uwolnione i spożytkowane do lepszego funkcjonowania na co dzień.
Psychoterapeuci pracujący w nurtach opartych o psychoanalizę nie twierdzą, że jest to jedyny słuszny model wyjaśniający objawy chronicznego zmęczenia. Z pokorą podchodzą do ograniczeń organizmu wynikających z wieku czy przebytych chorób. Niemniej jednak wykorzystanie tego modelu pracy od lat przynosi ulgę pacjentom, którzy odczuwają zanik sił witalnych bez wyraźnych przyczyn fizjologicznych.
Autor: Piotr Ciesielski
